Książki, Rosja, Fiodor

Temat rzeka, do której wchodzić będziemy jeszcze kilka razy, bez względu na wojenne okoliczności. Otóż raz jeszcze należy zapytać, czy rosyjska literatura w obliczu znanych nam wydarzeń, powinna być odstawiona głęboko na półkę, wycofana, a może nawet zapomniana, czy może jednak byłby to akt zwykłe głupoty?

To oczywiście totalna bzdura, acz każdy na ten temat może mieć własne zdanie. Ja mam akurat takie i nie zamierzam go zmieniać, mimo, że zauważam oczywiście skurwysyństwo całego rosyjskiego narodu jak leci, może tylko z drobnymi wyjątkami, o których nie teraz.

Cała ta hurra-awantura z literaturą,  przypomina niestety, raczej idiotyczne  zachowania jakże wielu restauratorów, którzy w głupim, poppatriotycznym widzie, wykreślają z karty pierogi ruskie przerabiają je chybcikiem na ukraińskie. Pusty i tani gest, budzący co najwyżej politowanie. A smutna prawda jest taka, że ponieważ poza pokazaniem języka nic nie możemy Rosji zrobić za to co ona robi a robi co chce, więc uderzając w rosyjskie symbole, zyskujemy poczucie złudnej satysfakcji, połączonej z przekonaniem, że oto stajemy po tej dobrej stronie. Czujemy się wspaniale, spełnieni się czujemy, bo robimy w sprawie Ukrainy coś naprawdę konkretnego.

Pora jednak odrobinę otrzeźwieć.

❗️Czy nam się to podoba czy nie, nie da się z historii literatury wykreślić rosyjskich pisarzy, zaś nie czytając ich, czy w jakiś inny sposób ich bojkotując na pewno nic a nic nie pomożemy Ukrainie. Możemy Tołstoja, Bunina, Czechowa, Bułhakowa, Turgieniewa, czy Dostojewskiego w geście protestu, czy nawet osobistego bardzo wkurwu, spalić w ognisku w przydomowym ogródku, ale niewiele to zmieni. Oni byli, są i będą częścią historii literatury światowej.

No dobrze, ale ten nieszczęsny Dostojewski… Wraca nam niczym bumerang.

Wydaje się dziś być kimś nie do zaakceptowania, przede wszystkim dlatego, że prokremlowskie media kreują go na autorytet moralny, zaś jego światopogląd ma być istotnym wsparciem podstaw nowej (w istocie starej) ideologii kraju.

Tak, z pewnego punktu widzenia to rzeczywiście dość szczególny przypadek.

Z pewną czułością pochylało się nad nim również sowieckie imperium, czyli niezapomniany ZSRR, bo wtedy też zauważono fenomen Fiodora, choć traktowali go w sposób nie do końca jednoznaczny. No bo z jednej strony piali z zachwytu, jaki to wielki pisarz, światowego formatu, i że nikt tak jak on nie leczy ruskiego kompleksu kulturalnej niższości i bylejakości wobec Zachodu, zaś z drugiej strony… No właśnie. Nie rozpieszczano go drukowaniem w nadmiarze.  Bo ktoś się jednak połapał – nie wszyscy Ruscy to głupole – że to w sumie dość niebezpieczny osobnik a w jego książkach doszukać się można wielce szkodliwych, rzec można wywrotowych treści.

Opisywał bowiem, duchowy świat zbuntowanych rosyjskich inteligentów, tworząc przy okazji studium nowoczesnego człowieka nowych czasów, postępowca i wywrotowca nie uznającego żadnych granic wolności. Gdzie jak gdzie, ale w Rosji, nieważne już czy w carskiej, sowieckiej czy jakiejkolwiek innej, nie był i nie jest to pogląd godny pielęgnowania i propagowania. To treść wysoce niebezpieczna za głoszenie której idzie się do gułagu.  

Jednak w nieco późniejszej fazie swojej twórczości, Dostojewski stał się z wywrotowca, piewcą rosyjskiego ekspansjonizmu i bezkrytycznym, ślepym apologetą cerkwi i najprawdopodobniej to dziś decyduje, że w putinowskiej, faszystowskiej de facto Rosji, na powrót staje się bohaterem narodowym, być może opatrznościowym mężem, który wszystko przewidział.

Bo przecież nie chodziło mu tylko o  podbój nowych terytoriów („świata całego”) przez ruską armię, ale również, a może przede wszystkim, o zaprowadzenie za pomocą bagnetów nowego porządku, budowanie  „lepszego, szlachetniejszego świata”. Stało za tym głębokie przekonanie, że tylko imperialna, silna  Rosja jest w stanie ocalić  prawdziwe chrześcijaństwo i obronić ludzkości przed duchową „zgnilizną Zachodu”. A ten Zachód był zgniły do cna, co Dostojewski z uporem dowodził, mając zresztą trochę racji, bo nie był to bynajmniej wtedy kapitalizm z ludzką twarzą.

Głosił więc to co bardzo się podobało a i teraz chwyta za serce.

Czyli…. Na problemy świata, w tym tego naszego świata zachodniego,  jedynym lekarstwem jest Rosja, która wszystko co się da obejmie swoim zbrojnym patronatem, oczywiście z carem (Putinem) na czele który jest bożym posłańcem, i to on, ów car, w imieniu boga zaopiekuje się nie tylko wybranym narodem rosyjskim, ale także wszystkimi innymi narodami, żelazną swą pięścią wyzwalając je ze zniewolenia i prześladowań owego niezmiennie „zgniłego Zachodu”. Ludzie będą pod czułą opieką matki Rosji, i w ten sposób powstanie nowy ustrój, już prawdziwie humanistyczny, gdzie będzie mógł się spełnić ów ideał „nowoczesnego człowieka nowych czasów”.

Nie ma wyjścia Putin musiał zachwycić się Dostojewski. Ale – tu wracam do punktu wyjścia – to jeszcze nie powód, żeby Dostojewskiego zdjąć go z półek, zakazać czytania a może nawet nakazać zniszczenie tego co napisał, lub co inni napisali.